Bent u een gebruiker van genetische bronnen?

Kort gezegd betekent gebruik van genetische bronnen: “het verrichten van onderzoek en ontwikkeling van de genetische en/of biochemische samenstelling van genetische bronnen, mede door de toepassing van biotechnologie.” Deze definitie wordt gehanteerd door het Nagoya Protocol en de EU ABS Verordening.

Als uw activiteiten met genetische bronnen onder de definitie van gebruik vallen, wordt u als gebruiker beschouwd. Dit staat los van de omvang van de gebruiker of het beoogde (al dan niet commerciële) gebruik en is van toepassing op individuen, met inbegrip van onderzoekers, en op organisaties zoals universiteiten of andere onderzoeksinstellingen, alsmede op kleine en middelgrote bedrijven en multinationale ondernemingen.

Voorbeelden van activiteiten die gezien worden als gebruik in de zin van de EU ABS Verordening

(NB De ’Leidraad secties’ genoemd in de voorbeelden hieronder verwijzen naar onderdelen van de EU Leidraad die meer informatie geven over de specifieke voorbeelden.)

• Onderzoek naar genetische bronnen dat leidt tot het isoleren van een biochemische verbinding die wordt gebruikt als al dan niet werkzaam nieuw bestanddeel van een cosmetisch product (Leidraad sectie 2.3.3.2).
• Genetische modificatie — het tot stand brengen van genetisch gemodificeerde dieren, planten of micro-organismen door opneming van een gen van een andere soort (Leidraad sectie 2.3.3.2).
• Het fokken van dieren waarbij kruising en selectie plaatsvindt met het oog op verbetering of wijziging van de eigenschappen van gevestigde rassen (Leidraad Bijlage II sectie 8.1).

Welke activiteiten worden niet gezien als gebruik?

Als u geen onderzoek of ontwikkeling uitvoert, wordt u volgens de definitie van de EU ABS Verordening niet als gebruiker beschouwd.

Er zijn bepaalde activiteiten die verband houden met onderzoek en ontwikkeling, die niet als gebruik worden beschouwd in de zin van de EU ABS Verordening. De EU Leidraad, en met name Bijlage II, gaat nader op deze activiteiten in.

Hieronder worden voorbeelden van een aantal activiteiten genoemd die niet gezien worden als gebruik van genetische bronnen in de zin van de EU ABS Verordening. Als echter een hieronder genoemde activiteit gecombineerd wordt met onderzoek naar de specifieke genetische en/of biochemische samenstelling van de genetische bron, met name de functie van de genen, wordt de activiteit gezien als gebruik.

Voorbeelden van activiteiten die niet gezien worden als gebruik in de zin van de EU ABS Verordening

• Handel in en uitwisseling van genetische bronnen als grondstoffen. Er is hier geen sprake van onderzoek en ontwikkeling (Leidraad sectie 2.3.1.3).

• (Taxonomische) identificatie en karakterisering (Leidraad Bijlage II hoofdstuk 6).

  • De beschrijving van een genetische bron valt normaal gesproken niet onder gebruik. Als de beschrijving van een genetische bron echter wordt gecombineerd met onderzoek van die bron, d.w.z. met het doel om specifieke genetische en/of biochemische eigenschappen te ontdekken, geldt dit als gebruik. Gebruikers dienen zich af te vragen of de activiteit leidt tot nieuwe inzichten in de karakteristieken van de genetische bron die (mogelijk) van voordeel kunnen zijn voor de verdere ontwikkeling van producten. Als dit het geval is en er sprake is van meer dan een eenvoudige beschrijving, dient de activiteit te worden beschouwd als onderzoek en valt deze onder de term “gebruik”.
• Genetische bronnen als toetsings- of referentiehulpmiddelen. Hierbij is het materiaal geen voorwerp van het onderzoek op zich, maar dient het enkel ter bevestiging of vaststelling van de gewenste kenmerken van andere producten die zijn of worden ontwikkeld (Leidraad sectie 2.3.3.2, Bijlage II hoofdstuk 7).

Let op dat sommige landen van levering nationale toegangswetgeving voor hun genetische bronnen hebben vastgesteld, met hun eigen interpretatie van het begrip ‘gebruik van genetische bronnen’, die kan verschillen van de EU-interpretatie. Dit betekent dat het mogelijk is dat activiteiten die niet worden gezien als gebruik in de zin van de EU ABS Verordening wel onder nationale ABS-regels van het land van levering vallen. Daarom wordt het aangeraden om contact op te nemen met het Nationale ABS-Loket (National Focal Point, NFP) van het land van levering om te vragen of nationale ABS-regels van toepassing zijn. De namen en contactgegevens van de NFP’s van de meeste landen zijn beschikbaar op de website van het ABS Clearing-House.

Zie voor een uitgebreider overzicht van activiteiten die al dan niet als gebruik beschouwd worden ‘Wanneer word ik als gebruiker beschouwd onder de EU ABS Verordening?’ in het onderdeel Veelgestelde Vragen van de website van het ABS-Loket, en sectie 2.3.3 en Bijlage II van de EU Leidraad.

Lees meer

Voor informatie over enkele sectorspecifieke onderwerpen die in de EU Leidraad genoemd worden, zie onze eerdere artikels:

• Dierfokkerij en de EU ABS Verordening
• Toepassingsgebied van de EU ABS Verordening: karakterisering en fylogenetische analyse
• Gebruik: taxonomische identificatie en toetsings- en referentiehulpmiddelen